Inicjatywy kulturalne na rzecz rewitalizacji języka wśród kobiet Zaza (Kird) w Kurdystanie tureckim

Większość badaczy zajmujących się językami zagrożonymi koncentruje się przede wszystkim na językach Europy lub obu Ameryk. Natomiast niewiele jest studiów na temat społeczności muzułmańskich na Bliskim Wschodzie oraz ich inicjatyw na rzecz rewitalizacji języków rdzennych i wyrażonej poprzez nie kultury. Dlatego też wartością jest włączenie społeczności mniejszościowych na Bliskim Wschodzie, takich jak Kurdowie Zaza, w globalne studia dotyczące rewitalizacji języka. Dzięki temu Kurdowie Zaza mogą skorzystać z doświadczeń innych rdzennych społeczności w zakresie ich polityk rewitalizacjyjnych.. Niniejsza praca ma więc na celu wypełnienie istniejącej luki w badaniach poprzez zapewnienie wglądu w politykę rewitalizacji podejmowaną przez Kurdów Zaza, a w szczególności przez kobiety.Od lat 60tych XX wieku udział kobiet Zaza w kurdyjskich działaniach politycznych odegrał znaczącą rolę w rozwoju tożsamości kurdyjskiej i budowaniu jej poczucia obywatelstwa tworzonego w oparciu narracje alternatywne w stosunku do polityki asymilacyjnej państwa tureckiego. Według Faye Ginsburg społeczności rdzenne posiadają własne odrębne zbiorowe narracje i historie, z których część naznaczona jest traumatycznymi doświadczeniami. Narracje te były systematycznie wymazywane z narracji narodowych dominującej kultury i istnieje ryzyko, że zanikną nawet w społecznościach lokalnych. Wysiłki kobiet Zaza na rzecz przetrwania i rewitalizacji języka Zazakî i wyrażonej w nim kultury znacząco przyczyniają się do zachowania ciągłości dziedzictwa oraz do przekazywania „zbiorowych narracji i historii” przyszłym pokoleniom, pomimo opresyjnej polityki państwa.Niniejsza praca magisterska rozpoczyna się dyskusją na temat tego czym właściwie jest rewitalizacja języka, przedstawia sytuację ludności Zaza w Turcji, nakreśla tło historyczne aktywizmu kurdyjskich kobiet oraz analizuje motywacje stojące za rewitalizacją, a także różne inicjatywy i przedsięwzięcia kobiet zZaza, takie jak zbieranie folkloru, tworzenie muzyki, teatru i współczesnej literatury w języku zazakî, organizowanie demonstracji na rzecz zachowania języka, czy przygotowywanie programów telewizyjnych dla dzieci. Dokonuje również pewnych porównań między rewitalizacją języka kobiet Zaza, a rewitalizacją podejmowaną przez kobiety w innych częściach świata, np. Ameryce Południowej. Praca opiera się na wywiadach z dwunastoma aktywistkami, z których jedenaście to kobiety mówiące w zazaki, a jedna to aktywistka kurmandżi- języczna, która nauczyła się zazaki. Kobiety mieszkają na co dzień w prowincjach Çewlîg/Bingöl, Amed/Diyabekir i Dersim/Tunceli w Północnym Kurdystanie, a rewitalizacja zazaki, to jeden z głównych celów ich działań.

Most European and American scholars working in the field of endangered languages focus primarily on the endangered languages of Europe or the Americas; there are not many academic studies on Muslim indigenous communities in the Middle East and their linguistic and cultural struggles. However, it is valuable to relate the minority communities in the Middle East, such as the Zaza Kurds, to the global language revitalisation struggle, because they can benefit from the experience of other indigenous communities in reviving their language and culture. Therefore, this master thesis seeks to bridge the existing gap and provide some insight into the revitalisation policies of the Kurdish people, women in particular.The participation of Zaza women in Kurdish political movements since the 1960s has played a significant role in developing Kurdish identity and in building a sense of citizenship that offers alternative narratives to the assimilation policy of the Turkish state. According to Faye Ginsburg, indigenous communities possess their own collective narratives and histories, some of which are marked by traumatic experiences. These narratives have been systematically erased in the dominant culture's national narratives, and are at risk of fading even within local communities. The efforts of Zaza women to keep the Zazakî language and culture alive contribute significantly to the continuity of their language and culture and to the transfer of their ‘collective narratives and histories’ to future generations, despite the state's oppressive policies. The master thesis departs from discussing the theoretical aspects of language revitalisation. It presents the situation of Zaza people and their language in Turkey, discusses the historical background of Kurdish women activism and finally analyses motivations behind revitalisation as well as various practices and undertakings of Zaza women, such as the collecting of folklore, creating music theatre and literature in Zazakî, organising demonstrations popularising language revitalisation and preparing children’s TV programmes in Zazakî. It also draws some comparisons between Zaza women’s language revitalisation and that of such movements elsewhere especially in South America. This study is based on interviews with 12 women activists, 11 Zaza and one Kurmanji who learned Zazakî, living in the Çewlîg/Bingöl, Amed/Diyabekir, and Dersim/Tunceli provinces of North Kurdistan, who have become active in the field of Zazakî revitalisation and find it an important task in their lives.