Mechanizm wzmocnionej współpracy w prawie Unii Europejskiej

This thesis aims to examine the mechanism of enhanced cooperation as an ambiguous measure in European Union law. From one perspective, it can be perceived as a flexible tool of last resort, but alternatively, it can contribute to the disintegration of member states. The discussion is focused on an analysis of two cases of application of the procedure, the choice of which is motivated by the desire to identify shared components and discover whether the procedure is likely to occur more often in practice. The first example is the historical authorization of the mechanism and relates to the law applicable to divorce and legal separation, while the second case deals with the last measure taken so far, i.e., the establishment of the European Public Prosecutor's Office. The reflections commence with a presentation of the most important aspects of enhanced cooperation to properly understand how it operates in practice. Amendments to the mechanism that were applied over the years are outlined, as well as its shape at present. It indicates how practice and case law affect the interpretation of regulations, especially those causing ambiguity. Moreover, two cases of practical implementation of the procedure are presented. For each particular example, the requirements for initiating enhanced cooperation, the reasons for the non-participation of member states in the mechanism, the innovatory features introduced by the regulations, and the controversy caused by them were examined, respectively. The collected material allowed to find common components between the two enhanced cooperations and also made it possible to prove the mechanism's development process and its significance for strengthening European integration.

Przedmiotem pracy jest zbadanie mechanizmu wzmocnionej współpracy jako środka niejednoznacznego w prawie Unii Europejskiej. Z jednej strony jest to narzędzie elastyczne o charakterze ostatecznym, z drugiej zaś może przyczyniać się do dezintegracji państw członkowskich. Rozważania skupiają się wokół analizy dwóch przypadków zastosowania procedury, których wybór umotywowany jest chęcią odnalezienia elementów wspólnych i przekonania się, czy procedura ma szansę występować częściej w praktyce. Pierwszy przypadek, historyczne wykorzystanie mechanizmu, dotyczy prawa właściwego dla rozwodów i separacji prawnej, zaś drugi - ostatniego dotychczas podjętego środka, tj. w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej. Rozważania rozpoczynają się od przedstawienia najważniejszych informacji o wzmocnionej współpracy celem prawidłowego zrozumienia jej działania w praktyce. Przedstawione zostały zmiany mechanizmu aplikowane na przestrzeni lat, jak i jego obecny kształt. Wskazano w jaki sposób praktyka oraz orzecznictwo wpływają na interpretację regulacji, zwłaszcza tych powodujących niejasności. Poza tym przedstawiono dwa przykłady praktycznego zastosowania procedury. Dla konkretnych przypadków przeanalizowano odpowiednio wymogi uruchomienia wzmocnionej współpracy, przyczyny nieuczestniczenia państw członkowskich w mechanizmie, nowatorskie elementy wprowadzone rozporządzeniami oraz kontrowersje nimi wywołane. Zebrany materiał pozwolił odnaleźć elementy wspólne obu wzmocnionych współprac, dzięki czemu możliwe było wykazanie procesu rozwoju mechanizmu i jego znaczenia dla pogłębiania integracji europejskiej.