The direction of reportage syntax evolution : a comparative study of 20th and 21st century Polish book reportages : introduction to the issues

Celem niniejszego artykułu jest zbadanie kierunku ewolucji składni reportażowej oraz głównych tendencji syntaktycznych na podstawie polskich reportaży książkowych z XX i XXI wieku. Bazę materiałową XX-wiecznych reportaży stanowią takie teksty dokumentarne, jak: "Dymy nad Birkenau" Szmaglewskiej, "Krata" Gojawiczyńskiej, "Na nieludzkiej ziemi" Czapskiego, "Inny świat" Herlinga-Grudzińskiego, "Raport o stanie wojennym" i "Karnawał i post" Nowakowskiego oraz "Kadencja" Szczepańskiego. Natomiast do korpusu najnowszych polskich reportaży książkowych z XXI wieku zalicza się: "Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu" Cegielskiego, "Zabójcę z miasta moreli. Reportaże z Turcji" Szabłowskiego, "Czwarty pożar Teheranu" Kęskrawca, "Krasnojarsk zero" Jastrzębskiego i Morawieckiego, "Abchazję" Góreckiego, "Dom nad rzeką Loes" Janiszewskiego, "Dryland" Piskały, "Wielki przypływ" Mikołajewskiego, "Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan" Rosiaka, "Dybuk. Opowieść o nieważności świata" Kopczyńskiego i Sajewicz. Porównywalność wyników badań została zapewniona dzięki zastosowaniu postulatów ilościowo-jakościowej metodologii. W artykule posłużono się metodą reprezentacyjną (dokonano wyboru 200 wypowiedzeń z każdego tekstu), metodą tradycyjnej analizy składniowej (bazującej na osiągnięciach Jodłowskiego), metodą kwantytatywną (wykorzystującą średnią arytmetyczną), metodą porównawczą (służącą analizie frekwencji wypowiedzeń pojedynczych oraz złożonych). Analiza materiału badawczego pozwoliła na zaprezentowanie tendencji syntaktycznych, takich jak: skłonność do komplikacji struktur syntaktycznych, wzrost intelektualizacji składni, słabsza emocjonalizacja, werbalny charakter składni oraz skłonność do eksplikacji.

This article aims to investigate the direction of the evolution of reportage syntax and the main syntactic tendencies on the basis of Polish book reports from the 20th and 21st centuries. The material base for the reportages created in the 20th century consists of documentary texts such as: "Dymy nad Birkenau" by Szmaglewska, "Krata" by Gojawiczyńska, "Na nieludzkiej ziemi" by Czapski, "Inny świat" by Herling-Grudziński, "Raport o stanie wojennym" and "Karnawał i post" by Nowakowski, "Kadencja" by Szczepański. On the other hand, the corpus of the newest Polish book reportages from the 21st century includes: "Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu" by Cegielski, "Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji" by Szabłowski, "Czwarty pożar Teheranu" by Kęskrawiec, "Krasnojarsk zero" by Jastrzębski and Morawiecki, "Abchazja" by Górecki, "Dom nad rzeką Loes" by Janiszewski, "Dryland" by Piskała, "Wielki przypływ" by Mikołajewski, "Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan" by Rosiak, "Dybuk. Opowieść o nieważności świata" by Kopczyński and Sajewicz. The comparability of the research results was ensured thanks to the application of the postulates of the quantitative and qualitative methodology. The article uses the representative method (200 statements from each text were selected), the traditional syntax analysis method (based on the achievements of Jodłowski), the quantitative method and the comparative method (analysing the frequency of single and complex statements). The analysis of the research material allowed for the presentation of syntactic tendencies, such as: the tendency to complicate syntactic structures, an increase in syntactic intellectualisation, weaker emotionalisation, verbal character of the syntax and a tendency towards explication.