Mozaika (nie)religijności. Typologia młodych dorosłych Polek i Polaków

The subject of interest in this research is Poland's changing landscape of religiosity. It is a country where the Catholic Church played a great role in the opposition to the communist authorities in the Polish People's Republic, which made it a symbol of the national fight for freedom and democracy. At the same time, the decline in religiosity and an increasing distancing from the institution of the Church can be noticed in recent years. To describe the types and patterns of the complex mosaic of (non)religiosity among young Poles, considering the diversity of their beliefs, attitudes, religious practices and self-identifications, quantitative research was conducted and then a typology of (non)religiosity was created using hierarchical cluster analysis (HCA). The empirical and theoretical background for the study was the rich achievements in the field of sociology of religion, consisting of theories such as secularization, individualization and privatization of religion, and religious pluralism. During the cluster analysis, 5 groups were distinguished (from the most nonreligious to the most religious): Devoted atheists, Unsure of unbelief, Seekers, Less radical believers, and Devout Catholics. These clusters were compared with socio-demographic variables. The created types of (non)religiosity were additionally used in a multiple correspondence analysis (MCA) to describe their co-occurrence with aspects of socialization (upbringing and values).

Przedmiotem zainteresowań w niniejszej pracy badawczej jest zmieniający się krajobraz religijności w Polsce. Jest ona krajem, w którym Kościół katolicki odegrał doniosłą rolę w opozycji wobec władzy komunistycznej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przez co stał się symbolem narodowej walki o wolność oraz demokrację. Jednocześnie, w ostatnich latach dostrzec można spadek religijności i coraz intensywniejsze dystansowanie się wobec instytucji Kościoła. W celu opisania typów oraz wzorców złożonej mozaiki (nie)religijności wśród młodych dorosłych Polek i Polaków, uwzględniając różnorodność ich wierzeń, postaw, praktyk religijnych oraz autoidentyfikacji, przeprowadzono badania ilościowe, a następnie stworzono typologię (nie)religijności przy użyciu hierarchicznej analizy skupień. Tło empiryczno-teoretyczne dla opracowania stanowił bogaty dorobek z zakresu socjologii religii, złożony z teorii na temat sekularyzacji, indywidualizacji i prywatyzacji religii czy pluralizmu religijnego. W trakcie analizy skupień wyróżniono 5 grup, które nazwane zostały (w kolejności od najbardziej niereligijnych do najbardziej religijnych): Zagorzali ateiści, Niepewni niewiary, Poszukujący, Mniej radykalni wierzący, Gorliwi katolicy. Skupienia te zestawiono ze zmiennymi społeczno-demograficznymi. Stworzone typy (nie)religijności zostały dodatkowo wykorzystane w wielowymiarowej analizie korespondencji celem opisu ich współwystępowania ze aspektami dotyczącymi socjalizacji (wychowania oraz wartości).