Antropologia i literatura - "dziwny romans" : zwroty i przemiany

The article focuses on transformations in the anthropology of literature that have occurred over the past decades and on the connections between anthropology and literature. These are examined in terms of turns ­- with particular emphasis on Polish gender studies - as well as transformations: from constructivist assumptions through new ontology and epistemology to the redefinition of the subject and the links between anthropology and post-anthropocentric tendencies. The article highlights how the shared problematization of the foundations of anthropology (panfictionality) and literature (metafiction) - important a few decades ago and often called the literaturization of anthropology or anthropologization of literature - is becoming obsolete in favor of parallel activities: indicating the agency, symbiosis, and non-obvious character of the subject and the beings that coexist with it, which is noticed by both cultural anthropology and literature.

Artykuł poświęcono przemianom w antropologii literatury zachodzącym w ciągu ostatnich dekad i powiązaniom między antropologią i literaturą. Zbadano je z jednej strony pod kątem „zwrotów” (ze szczególnym uwzględnieniem polskich badań genderowych), z drugiej w perspektywie przemian: od założeń konstruktywistycznych do nowej ontologii i epistemologii, do redefinicji podmiotu i powiązań antropologii z tendencjami postantropocentrycznymi. Ukazano, jak ważna kilka dekad temu wspólna problematyzacja własnych podstaw antropologii i literatury (metafikcja w literaturze, panfikcjonalność w antropologii) określana często mianem literaturyzacji antropologii i antropologizacji literatury odchodzi w niepamięć na rzecz działań paralelnych: wskazywania na sprawczość, symbiozę, nieoczywisty charakter podmiotu i istnień z nim koegzystujących dostrzeganych zarówno w antropologii kultury jak i w literaturze.