Numeryczne reguły fiskalne : podejście krytyczne

Numeryczne reguły fiskalne (NRF), dotyczące poziomów: deficytu budżetowego, długu publicznego lub wydatków publicznych, są dziś w krajach OECD powszechnym rozwiązaniem instytucjonalnym. W rozdziale dokonano wieloaspektowej analizy tego podejścia, odwołując się do argumentów z zakresu współczesnej teorii makroekonomii, ekonomii politycznej, jak i samej praktyki stosowania tych reguł w różnych krajach, w tym w Polsce. Autorzy wskazują, że NRF mają pewne niedoskonałości: w wielu przypadkach są niewystarczająco mocno osadzone w teorii ekonomii – w szczególności nie uwzględniają funkcjonalnej roli polityki fiskalnej – faktyczna zaś motywacja ich wprowadzenia, czyli "związanie rąk politykom", choć istotna, nie powinna stanowić głównej podstawy projektowania tego typu instytucji. Dostrzeżono złożoną rolę budżetu państwa we współczesnych gospodarkach, w których poziom długu publicznego nie tylko mocno zależy od tempa wzrostu gospodarczego, ale i w wielu przypadkach pozytywnie wpływa na koniunkturę i stabilność finansowo-makroekonomiczną. W takich warunkach stosowane NRF okazują się niejednokrotnie nieskuteczne w swojej roli "wiązania rąk politykom", a jednocześnie częściowo paradoksalnie mogą generować ryzyko prowadzenia procyklicznej polityki fiskalnej (Lim 2020). Autorzy postulują zatem m.in. skupienie się na realnych ograniczeniach tej polityki (tj. na presji inflacyjnej i deficycie na rachunku obrotów bieżących), uwzględnienie zwrotnej zależności między finansami publicznymi a sytuacją gospodarczą oraz poprawę przejrzystości i wzmocnienie roli partnerów społecznych w procesie budżetowym.