Interwencja bogini/Szatana? "Wenus w futrze" (2013) : lektura palimpsestowa filmu Romana Polańskiego

The text concerns Roman Polanski's Venus in Fur (2013), a multi-layer psychodrama written for two charakters, talking place on several levels of human relations: actress vs. director, literary character vs. performing artist, man vs. woman. Venus in Fur has been defined as a kind of palimpsest, i.e. a film story based on the fictional skeleton of other works. Referring to the concept developed by Gérard Genette, who categorized the ways in which different texts interact with each other, the article investigates the film's hypertextuality, i.e. the "graftimg" of Venus in Fur (as a hypertext) upon earlier works (hypotexts). When discussing Venus in Fur as a text of culture constituting a hypertext superimposed on other literary pieces, such a David Ives' dramas, Leopold von Sacher-Masoch`s novels, mythological and biblical stories, it was necessary to identify their mutual relations by deciphering all the interconnections, reworkings, reinterpretations, and revisions. Due to the relationships exciting between the various cultural texts in the film, the analysis was treated as a palimpsest reading. Attention was also paid to the director-actress relationship and the role of the female character in connection with the reinterpretation of the myth of the goddess Venus.

Tekst dotyczy filmu Romana Polańskiego Wenus w futrze (2013) interesującego ze względu na fakt, iż jest typem opowieści wielopoziomowej i rodzajem psychodramy rozpisanej na dwie postaci, rozgrywającej się na kilku płaszczyznach relacji: aktorka-reżyser, postać literacka - jej interpretator, kobieta-mężczyzna. Wenus w futrze została zdefiniowana jako rodzaj palimpsestu tj. opowieści filmowej powstałej na fabularnym szkielecie innych dzieł. W nawiązaniu do koncepcji Gérarda Genette`a, który skategoryzował sposoby wchodzenia ze sobą w relacje różnych tekstów, prześledzono przypadek hipertekstualności, czyli powiązania Wenus w futrze jako hipertekstu "zaszczepionego" na podłożu wcześniejszych dzieł (hipotekstów). Omówienie Wenus w futrze jako tekstu kultury, stanowiącego rodzaj hipertekstu nadbudowanego nad innymi tekstami literackimi – dramatem Davida Ivesa, powieścią Leopolda von Sacher-Masocha, opowieściami mitologicznymi i biblijnymi oznacza, że trzeba było opisać ich wzajemne relacje rozszyfrowując typ powiązań, przetworzenia, reinterpretacji i aktualizacji. Ze względu na wpisane w film wzajemne relacje pomiędzy różnymi tekstami kultury został on potraktowany jako typ lektury palimpsestowej. W centrum zainteresowania znalazła się też relacja reżyser-aktorka i funkcja postaci kobiecej w powiązaniu z reinterpretacją mitu bogini Wenus.