Young Poland’s ‘Great Initiates’ : esoteric literary contexts in the 1921 publication On The Wings Of Frenzy

Zespołowe badania nad polskimi tradycjami ezoterycznymi prowadzone od 2016 roku ujawniły wiele nieznanych i zapomnianych utworów z lat 1890-1939, wpisujących się w różne nurty zachodniego ezoteryzmu. Do tego zbioru należy niewielka książeczka Na skrzydłach szału, opublikowana w Wilnie w 1921 roku. Kompozycja i specyficzna, słowno-graficzna strategia narracyjna wskazują na inicjacyjny charakter tej publikacji, a jednocześnie, pozwalają traktować ją jako swoisty program pracy duchowej, której zwieńczeniem miała stać się odrodzona Polska. Jednym z najważniejszych elementów tego programu jest ukryte przesłanie literatury polskiej, obecne zwłaszcza w wybranych dziełach Młodej Polski. Ich twórcy stają się współczesnymi „Wielkimi Wtajemniczonymi”, nosicielami ezoterycznej Wiedzy, adekwatnej do potrzeb i wymagań nadchodzącej epoki. Autorki omawiają unikalną strukturę tej publikacji. Analiza i interpretacja obejmują warstwę graficzną oraz tekstową utworu, stanowiąc tło dla rozważań o miejscu i znaczeniu młodopolskich twórców w wizji naszkicowanej przez autora ukrywającego się pod pseudonimem Jaksa-Mnich.

The group research into Polish esoteric traditions, conducted since 2016, has revealed many unknown and forgotten works from 1890-1939, which belong to currents of Western esotericism. A small booklet, On the Wings of Frenzy, published in Vilnius in 1921, is part of those currents. The composition and a specific ‘textual-graphic’ narrative strategy indicate the initiatory nature of this publication and, at the same time, allow us to treat it as a kind of program of spiritual work, the culmination of which was to become a reborn Poland. One of the essential elements of this program is the hidden message of Polish literature, present mainly in selected works of Young Poland. Their creators become contemporary ‘Great Initiates’, carriers of esoteric ‘Knowledge’ adequate to the needs and requirements of the coming era. The authors discuss the unique structure of this publication. The analysis and interpretation cover the graphic and textual layers of the work, providing a background for considering the place and significance of Young Poland artists in the vision sketched by the author hiding under the pseudonym Jaksa-Mnich.