The problem of influence of Jacob Boehme’s theosophy on Georg Wilhelm Friedrich Hegel’s idealistic system

Educated historians of philosophy reluctantly expose connections between Western esotericism and the mainstream modern philosophy esotericism is usually associated with intellectual quackery, which leads many of its followers to heresy and exclusion from the Christian world. However, prominent representatives of the european philosophy sometimes drew their inspiration from esoteric knowledge, e.g. G. Bruno and Spinoza from kabbalah or F. W. J. Schelling from F. C. Oetinger’s theosophy. G. W. F. Hegel was probably aware that the esoteric thought played an essential role in the establishing of the modern scientific method. Therefore, in his Lectures on the History of Philosophy he devoted a separate chapter to J. Boehme, who provided the basis for the modern dialectic in his theosophy. The author of this article makes a comparative analysis between the elected elements of Boehme’s and Hegel’s thought and exposes many structural similarities in their works. At the same time, the author suggests that Boehme’s theory could have been an important source of inspiration for Hegel, especially in the early phase of his intellectual development.

Związki między zachodnią ezoteryką i filozofią nowożytną głównego nurtu są niechętnie eksponowane przez wykształconych historyków filozofii. Ezoteryka jest przede wszystkim kojarzona z intelektualną szarlatanerią, która wielu z jej wyznawców sprowadziła na drogę herezji i duchowego wykluczenia ze świata chrześcijańskiego. Wybitni przedstawiciele filozofii europejskiej jednak nierzadko czerpali inspiracje z wiedzy ezoterycznej - G. Bruno i Spinoza z kabały czy F. W. J. Schelling z teozofii F. C. Oetingera. G. W. F. Hegel był prawdopodobnie świadom, że myśl ezoteryczna odegrała niebagatelną rolę w ukształtowaniu się nowożytnej metody naukowej. Dlatego w swoich Wykładach z historii filozofii poświęcił osobny rozdział J. Böhmemu, który w swojej teozofii dał podstawy pod nowocześnie pojmowaną dialektykę. Autor niniejszego artykułu dokonuje analizy porównawczej między wybranymi aspektami myśli Böhmego i Hegla, wskazując na wiele podobieństw strukturalnych w ich twórczości. Jednocześnie sugeruje, że koncepcja Böhmego mogła stanowić istotne źródło inspiracji dla Hegla, przede wszystkim we wczesnej fazie jego intelektualnego rozwoju.