Muzea są przestrzeniami wieloznacznymi. Z jednej strony stanowią pewne modele zbudowane na wyobrażeniach społecznych, zaś z drugiej są miejscami otwartymi na interpretacje. Są przestrzeniami relacyjnymi. Przestrzeniami rozmaitego typu relacji między innymi instytucjonalnymi, międzyludzkimi, międzynarodowymi, międzygeneracyjnymi czy międzykulturowymi. Są to także miejsca relacji i dialogu, ustalania znaczeń i ich negocjowania. W każdym bądź razie muzea są też, a może przede wszystkim, opowieściami o ludziach, zdarzeniach i skutkach ich spotkań. Muzea to przede wszystkim przestrzenie wyobrażeń społecznych. Jak zauważa Bronisław Baczko są one zazwyczaj skrystalizowane i zamykają się w jakimś modelu To właśnie "dzięki wyobrażeniom społecznym zbiorowość określa swoją tożsamość, wytwarzając przedstawienie samej siebie, wyznacza podział ról i pozycji społecznych, wyraża i narzuca pewne wspólne wierzenia, w szczególności ustalając wzorce" (Baczko 1994: 40). Naturalnie taki proces ma na celu ustalenie bądź podtrzymanie porządku społecznego poprzez indywidualne, ale także zbiorowe określenie tożsamości. "Określić swoją zbiorową tożsamość to jednocześnie wyznaczyć swoje "terytorium" i jego granice, określić swoje stosunki z "innymi", stworzyć obrazy przyjaciół i wrogów, rywali i sojuszników" (Baczko 1994:40). Stawiam tezę, że muzea to takie społeczne przestrzenie, które oferują społeczne wyobrażenia, które zamykają się zazwyczaj w określonych modelach. Muzea jako modele ustalają lub podtrzymują, jak zauważa Baczko, pewien porządek społeczny. Muzea pomagają zdefiniować i określić własną zbiorową tożsamość, wyznaczyć "terytorium", a także określić stosunki i relacje z innymi, określić kogo można uznać za wroga, a kogo za przyjaciela. Muzea to przede wszystkim przestrzenie relacji społecznych. W przypadku Polski przez długie lata komunizmu przestrzeń muzealna była zarezerwowana dla wydarzeń akceptowanych przez władzę. A organizowane wystawy służyły zazwyczaj do szerzenia propagandy władzy. Jednak po obaleniu systemu komunistycznego pojawiło się zapotrzebowanie na opowiedzenie historii, uruchomienie pamięci, odtworzenie historycznych wydarzeń istotnych dla narodu polskiego. To była ogromna luka i rodząca się coraz wyraźniej potrzeba polskiego społeczeństwa. Powoli zaczęto ten brak zaspokajać. Początek tego procesu przypada na rok 2003, kiedy grupa zapaleńców składająca się z historyków, polonistów, filozofów i politologów określana "muzealnikami" podjęła się realizacji opracowania, przygotowania i zbudowania Muzeum Powstania Warszawskiego. Gigantyczny sukces otwartego 31 lipca 2004 roku Muzeum Powstania Warszawskiego rozpoczął nowy proces społecznego i instytucjonalnego kreowania rozmaitych przestrzeni muzealnych, które w nowoczesnej narracyjnej i otwartej formie przedstawiają starsze i bardzo współczesne wydarzenia historyczne. Obecnie mamy już kilka bardzo ważnych dla kształtowania polityki historycznej narodu polskiego muzeów. Warto wymienić kilka najważniejszych: Muzeum II Wojny Światowej, Muzeum Historii Żydów Polski - Polin, Muzeum Fabryka Emalia Oskara Schindlera, Europejskie Centrum Solidarności, Muzeum Fryderyka Chopina, Centrum Jana Pawła II, Muzeum Historii Polski, Muzeum PRL-u. Są to nowoczesne ekspozycje narracyjne. Muzeum jako przestrzeń społeczna domaga się obecności odbiorcy. Jest on brakującym elementem w społecznym procesie istnienia przestrzeni muzealnej. Pragnę w mojej prezentacji przedstawić wyniki badań jakościowych poświęconych odbiorowi przestrzeni muzealnych, które były przeprowadzone w dwóch muzeach. Pierwsze to muzeum Museum Oskar Schindler's Enamel Factory w Krakowie. Drugie Museum of the History of Polish Jews POLIN w Warszawie. Projekt nosił tytuł "Moja droga, mój wybór. Ja w przestrzeni muzeum". Przedstawiając wyniki pragnę szczególnie zwrócić uwagę na wyobrażeniowy i relacyjny charakter przestrzeni muzealnej.
Museums are ambiguous spaces. On the one hand they provide some models built on social perceptions, and on the other are places open to interpretation. They are relational spaces. Spaces of various types of relations like institutional, interpersonal, international, intergeneration or intercultural relations. They are also places of relations and dialogue, establishing and negotiating meanings. In any event, museums are also, and perhaps above all, stories about people, events and the effects of their meetings.
Museums are primarily social perceptions (ideas) spaces (społeczne wyobrażenia). As noted Bronisław Baczko they are generally crystallized and closed in a model. This "thanks to social ideas of the community the community determines its identity, creating presentation itself, determines the roles and social positions, expresses and imposes some common beliefs, in particular by establishing patterns" (Baczko 1994: 40). Naturally, such a process is to establish or maintain social order through individual but also collective determination of identity. "To determine your collective identity is yet to designate its "territory" and its boundaries, define their relationship with the "other", to create images of friends and foes, rivals and allies" (Baczko 1994: 40). My argument is that museums are those social spaces that offer social ideas, which usually close within certain models. Museums as models establish or maintain, as noted Baczko, a certain social order. Museums help to define and determine their own collective identity, to appoint a "territory", and identify relationships and relationships with others, to determine who can be considered an enemy and who a friend. Museums are primarily spaces of social relations. In the case of Polish communism for many years the museum space was reserved for events accepted by the authority. And organized exhibitions usually served to spread propaganda power. However, after the fall of the communist system there was a need to tell the story, running memory, recreating historical events relevant and important to the Polish nation. It was a huge gap and giving birth to more and more clearly the need for Polish society. Slowly they began this lack satisfy. The beginning of this process falls on the year 2003, when a group of enthusiasts consisting of historians, Polish teachers, philosophers and political scientists described as "museum specialists" has undertaken the development, preparation and construction of the Museum of the Warsaw Uprising. The gigantic success of opened on July 31, 2004, the Museum of the Warsaw Uprising started a new process of social and institutional creating various space museum, which in the modern narrative and open form represent older and very contemporary historical events. Currently, we have some very important for shaping the nation's historic policy Polish museums. It is worth mentioning some the most important ones: World War II Museum, the Museum of the History of Polish Jews - Polin, the Museum Oskar Schindler's Enamel Factory, the European Solidarity Center, Fryderyk Chopin Museum, Center of John Paul II, the Polish History Museum, the Museum of communism. These are modern narrative expositions. The museum as a social space demands the presence of the recipient. It is the missing element in the social process of the existence of the museum. I want in my presentation to present the results of qualitative research devoted to the reception of the museum, which was conducted in two museums. The first museum Museum Oskar Schindler's Enamel Factory in Krakow. Secondly Museum of the History of Polish Jews in Warsaw POLIN. The project was titled My way, my choice. "I" am in the museum. Presenting the results I would like to especially pay attention to imaginative and relational character of the museum space.
