The synergy of scientific and artistic cognition : the case of equality marches and parades in Poland

The paths of scientific and artistic cognition appear to be increasingly intertwined. The origins of this phenomenon can be traced back to postmodernism, which matured within the milieu of the European avant-garde of that time, accompanied by artistic movements such as Dadaism and Surrealism. These movements paved the way for the recognition of art as an intrinsic element of human existence. In the 1920s, Stanisław Ignacy Witkiewicz "Witkacy" asserted that European culture was imbued with metaphysical feelings, which constituted its uniqueness, multiplicity, and diversity. This was a period in culture when cognition through the element of beauty (which, according to Józef Tischner, gives art) and cognition through the element of truth (which gives science) were in a dialectical relationship. These two paths of cognition are united by the category of intentional action, which, as Władysław Stróżewski noted, is simultaneously a creative action, both reproductive and generative in nature. Witkacy claimed that the decline of metaphysical feelings leads to the downfall of culture, as it triggers a crisis mechanism. The culture of the 21st century has been deprived of this sensitivity by technology, which flattens the semantic fields of symbols, thus leading to the impoverishment of culture, which these symbols build. One could agree with Witkacy's diagnosis and create a metaphysical atmosphere conducive to creative processes in art and science. An approach that combines academic and artistic cognition is performativity, whose clear manifestation can be seen in equality marches and parades. Analogous to the Dadaist movement, equality marches and parades contest the old order based on a binary (male/female) social world. However, as Judith Butler noted, gender binarism is an idea that no longer fits social reality. Social gender is now the subject of a discursively constructed social fact. Equality marches and parades are manifestations of a critical view of society and emancipatory actions of a performative nature, realized in the urban public space.

Droga poznania naukowego i artystycznego wydają się coraz bardziej ze sobą zazębiać. Początków tego zjawiska można szukać w postmodernizmie, który dojrzewał w środowisku ówczesnej europejskiej awangardy, w towarzystwie takich nurtów artystycznych jak dadaizm i surrealizm. Ruchy te utorowały drogę do uznania sztuki za immanentny element ludzkiej egzystencji. W latach dwudziestych, jak twierdził Stanisław Ignacy Witkiewicz "Witkacy" kultura europejska była wypełniona uczuciami metafizycznymi, co stanowiło o jej wyjątkowości, wielości i różnorodności. Był to okres w kulturze, kiedy poznanie w żywiole piękna (wedle Józef Tischner, daje sztukę) i poznanie w żywiole prawdy (daje naukę) były w relacji dialektycznej. Te dwie drogi poznania łączy kategoria działania intencjonalnego, będącego jednocześnie (na co zwracał uwagę Władysław Stróżewski) działaniem twórczym, zarówno o charakterze odtwórczym, jak i kreacyjnym. Witkacy twierdził, że zanik uczuć metafizycznych prowadzi do upadku kultury, bo uruchamia mechanizm kryzysu. Kultura XXI wieku została pozbawiona tej wrażliwości przez technologię, która spłyca pola znaczeniowe symboli, a więc prowadzi do zubożenia kultury, której są budulcem. Można zgodzić się z diagnozą Witkacego i stworzyć metafizyczną atmosferę sprzyjającą procesom twórczym w sztuce i nauce. Podejściem łączącym poznanie akademickie i artystyczne jest performatywność, której wyraźnym przejawem są marsze i parady równości. Analogicznie do ruchu dadaistycznego, marsze i parady równości kontestują stary porządek oparty na binarnym (męskim/żeńskim) świecie społecznym. Jednak, jak zauważyła Judith Butler, binaryzm płci jest ideą, która nie przystaje już do rzeczywistości społecznej. Płeć społeczna jest obecnie przedmiotem dyskursywnie konstruowanego faktu społecznego. Marsze i parady równości są przejawem krytycznego spojrzenia na społeczeństwo, a także działań emancypacyjnych o charakterze performatywnym, realizowanych w miejskiej przestrzeni publicznej.