Nagardżuny "Hymn o Ostatecznym (Paramārtha-stava)", czyli słów kilka o cienkiej granicy między filozoficzną analizą a religijną praktyką

Paramarthāstava is the fourth hymn in a set of four Nagarjuna’s hymns called Catuḥstava. It differs from the other hymns in this set in its narrative. In the three earlier hymns, especially in the first and third one, Nāgārjuna presents the Buddha as the spokesman of Madhyamaka philosophy. In the fourth hymn, the Buddha is presented as an object of worship arising from an attitude of religious devotion (bhakti). Nāgārjuna praises the Buddha using apophatic epithets. At the end, however, there is a positive denomination. Nāgārjuna states that the Buddha has reached the state of the fundament of the dharmas (dharmadhātu). The distinctiveness of this hymn attracted the attention of scholars. The most revealing interpretation was presented by Drasko Mitrikeski. He concluded that in this hymn Nāgārjuna proposes a meditation practice based on the meditation scheme of recollection of the Buddha (buddhānusmṛti), which is an alternative practice to analytical meditation presented in philosophical treatises. In this text, I agree with the statement that the structure of Paramarthāstawa can be modeled on the pattern of recollection of the Buddha. However, I reject the belief that for Nagarjuna this is an alternative practice and equivalent to analytical meditation. After examining the hymn, I find that for Nāgārjuna, the fine line between philosophical analysis and religious practice is humor.

Paramarthastawa jest czwartym hymnem z zestawu czterech hymnów Nagardżuny zwanego Czatuhstawa. Od pozostałych hymnów tego zbioru różni się swoją narracją. W trzech wcześniejszych hymnach, a zwłaszcza w pierwszym i trzecim, Nagardżuna przedstawia Buddę jako rzecznika filozofii madhjamaki. W czwartym hymnie Budda przedstawiony jest jako obiekt czci wyrastającej z postawy religijnego oddania (bhakti). Nagardżuna sławi Buddę określając go apofatycznymi epitetami. Na końcu jednak pojawia się określenie pozytywne. Nagardżuna stwierdza, że Budda osiągnął podstawę dharm (dharma-dhātu). Odmienność tego hymnu przykuła uwagę badaczy. Najbardziej odkrywczą interpretację przedstawił Drasko Mitrikeski. Uznał on, że w hymnie tym Nagardżuna proponuje alternatywną wobec medytacji analitycznej prezentowanej w traktatach filozoficznych praktykę medytacyjną opartą na schemacie medytacji rozpamiętywania Buddy (buddhānusmṛti). W niniejszym tekście zgadzam się z twierdzeniem, że struktura Paramarthastawy może być wzorowana na schemacie medytacji rozpamiętywania Buddy, odrzucam jednak przekonanie, że jest to dla Nagardżuny praktyka alternatywna i równorzędna wobec medytacji analitycznej. Po przebadaniu hymnu uznaję, że dla Nagardżuny cienką granicą między filozoficzną analizą a religijną praktyką jest humor.