Uwagi nad książką Z dziejów gminy Łoniów, pod red. Wiesławy Rutkowskiej i Piotra Sławińskiego, Archiwum Państwowe w Kielcach, Gminny Ośrodek Kultury w Łoniowie, Kielce–Łoniów 2022, ss. 204, ISBN 978-83-961280-1-0, 978-83-962882-0-2

The rural municipality of Łoniów is located in the Świętokrzyskie Voievodeship, in the southern part of Sandomierz County. Łoniów has never been a town, but this place itself, as well as its surrounding area, has a rich history. The book entitled Z dziejów gminy Łoniów [From the History of the Łoniów Municipality] is devoted to only a slice of this past. The monograph consists of five chapters. It describes the following topics: the administrative history of the Łoniów Municipality over the past 150 years; the fate of the family of Major Henryk Dobrzański, pseudonym ‘Hubal’; the course of military operations in the vicinity of Łoniów during World War I and at the end of World War II (1944); and archival mate rials concerning the history of the Łoniów Municipality held in the collections of various state archives (in Kielce and Sandomierz). Unfortunately, the book omits a number of important events from the past of the re gion of Łoniów, such as: 1) the history of the Załęski family of landowners, who in the years 1856–1937 owned the Przezwody farmstead (municipality of Wilczyce). Its most prominent representative was Edmund Załęski, doctor of chemistry, professor and later rector of the Jagiellonian University (1930–1931); 2) the economic emigration of the local population to the United States and other countries before or after World War I; 3) lawsuits over land ownership, which were fought between landowners over many centuries. Most of these litigations concerned disputes with the monastery of the Cistercian order from nearby Koprzywnica (1184–1819).

Gmina wiejska Łoniów położona jest w południowej części powiatu sandomierskiego w województwie świętokrzyskim. Łoniów w swojej przeszłości nigdy miastem nie był, ale miejscowość ta, podobnie jak i cała okolica, posiada bogatą historię. Książka Z dziejów gminy Łoniów poświęcona jest tylko wycinkowi tej przeszłości. Monografia składa się z pięciu rozdziałów i w istocie jest zbiorem monograficznych artykułów poświęconych gminie Łoniów. Kolejno opisano w niej: administracyjne dzieje gminy Łoniów na przestrzeni ostatnich 150 lat; losy rodziny mjra Henryka Dobrzańskiego pseudonim „Hubal”; przebieg działań militarnych w okolicach Łoniowa w czasie I wojny światowej i u schyłku II (1944 r.) oraz materiały archiwalne do dziejów gminy Łoniów znajdujące się w zasobach archiwów państwowych (w Kielcach i Sandomierzu). W książce niestety pominięto szereg ważnych wydarzeń z przeszłości ziemi łoniowskiej, m.in.: 1) historię ziemiańskiej rodziny Załęskich, którzy w latach 1856–1937 byli właścicielami folwarku Przezwody. Jej najwybitniejszym przedstawicielem był doktor chemii Edmund Załęski, profesor i późniejszy rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego (1930–1931); 2) emigrację zarobkową miejscowej ludności do Stanów Zjednoczonych i innych krajów przed I wojną światową i w okresie międzywojennym; 3) procesy sądowe o własność ziemską, które na przestrzeni wielu wieków toczyli właściciele ziemscy. Większość tych sporów toczono z klasztorem zakonu cystersów z pobliskiej Koprzywnicy (1184–1819).