Celem niniejszej monografii naukowej jest przedstawienie zmian zachodzących we współczesnych systemach partyjnych pod wpływem kryzysów. Połączenie tych ostatnich z procesami globalizacji i integracji oraz pogarszającym się standardem życia często prowadzi do niezadowolenia z rządów partii głównego nurtu – tzw. mainstreamowych – i skłania wyborców do udzielania poparcia partiom protestu. Bez wątpienia kryzys ekonomiczny 2008 r., migracyjny 2015 r., a także pandemiczny, który rozpoczął się w roku 2019, wzmocniły istniejące wcześniej obawy społeczne wywołane wspomnianymi procesami oraz nie pozostały bez wpływu na ustabilizowane systemy partyjne państw Europy Zachodniej. Wzrost znaczenia partii skrajnie prawicowych, skrajnie lewicowych oraz populistycznych spowodował, że główne partie centroprawicowe i centrolewicowe, które wcześniej wymieniały się u steru władzy, zaczęły tracić poparcie, a co za tym idzie – mandaty parlamentarne. W związku z tym w niektórych państwach siły te zostały odsunięte od władzy, a w innych wprawdzie nadal rządzą, ale zmniejszenie ich poparcia sprawiło, że zmuszone są zawierać szerokie koalicje. Tego rodzaju zmiany zachodzą nawet w systemach uznawanych tradycyjnie za stabilne, takich jak system brytyjski czy niemiecki. Nie sposób nie wziąć pod uwagę także stymulujących ten proces bodźców charakterystycznych dla poszczególnych systemów politycznych, jak np. dewolucja i Brexit w Zjednoczonym Królestwie czy regionalizacja w Hiszpanii.
Monografia składa się z pięciu rozdziałów poświęconych systemom partyjnym poszczególnych państw analizowanych w projekcie. Każdy z nich zawiera kolejno: opis uwarunkowań danego systemu partyjnego; część dotyczącą zmian zachodzących pod wpływem kryzysów ekonomicznego, migracyjnego i pandemicznego; wzorce tworzenia koalicji oraz charakterystykę relewantnych partii politycznych. Rozdział pierwszy, autorstwa Agnieszki Grzyb, dotyczy najnowszych trendów w zmianach systemu partyjnego Zjednoczonego Królestwa. Rozdział drugi, napisany przez Marcina Kasperkowiaka, poświęcony jest przemianom systemu partyjnego Niemiec. W rozdziale trzecim – autorstwa Kamila Sowy – scharakteryzowano w tym kontekście system partyjny Francji. W rozdziale czwartym jego autorka Natalia Kokot dokonuje analizy zmian wywołanych konsekwencjami kryzysów w systemie partyjnym Włoch, zaś w rozdziale piątym tego samego wyzwania podejmuje się w odniesieniu do Hiszpanii Igor Dziedzic.
The aim of this scientific monograph is to present the changes taking place in contemporary party systems under the influence of crises. The combination of the latter with the processes of globalisation and integration and worsening living standards often leads to dissatisfaction with the rule of the mainstream parties - the so-called mainstream parties - and drives voters to give their support to protest parties. Undoubtedly, the economic crisis of 2008, the migration crisis of 2015, as well as the pandemic crisis starting in 2019, have reinforced the pre-existing social fears triggered by the aforementioned processes and have not been without impact on the established party systems of Western European countries. The rise of far-right, far-left and populist parties has led the main centre-right and centre-left parties, which had previously exchanged at the helm of power, to start losing support and, consequently, parliamentary seats. As a result, in some countries these forces have been removed from power, while in others, although they are still in power, the decline in their support has meant that they are forced to enter into broad coalitions. Such changes are occurring even in systems traditionally regarded as stable, such as the British or German system. It is also impossible not to take into account the drivers of this process specific to individual political systems, such as devolution and Brexit in the United Kingdom or regionalisation in Spain.
The monograph consists of five chapters devoted to the party systems of the individual countries analysed in the project. Each of them includes in turn: a description of the conditions of a given party system; a section on changes under the influence of economic, migration and pandemic crises; patterns of coalition formation; and characteristics of relevant political parties. Chapter one, written by Agnieszka Grzyb, deals with recent trends in changes to the UK party system. Chapter two, written by Marcin Kasperkowiak, is devoted to the transformation of the party system in Germany. Chapter three - by Kamil Sowa - characterises the party system of France in this context. In the fourth chapter, its author Natalia Kokot analyses the changes caused by the consequences of crises in the Italian party system, while in the fifth chapter, Igor Dziedzic undertakes the same challenge with reference to Spain.
