Pełnia doświadczenia religijnego a apofatyczność rozumu : ontologia religijna Siemiona L. Franka

Niniejszy artykuł jest próbą syntetycznego ujęcia propozycji filozoficznej Siemiona L. Franka (1877-1950) - jednego z najważniejszych przedstawicieli tzw. rosyjskiego renesansu religijno-filozoficznego. (W. Zienkowski w swej Historii filozofii rosyjskiej,1948, twierdzi, że w jego osobie mamy wręcz do czynienia z najwybitniejszym filozofem rosyjskim). Zaproponowane analizy dotyczą głównych założeń prezentowanej koncepcji: ontologizmu jako wersji metafizyki wszechjedności, antropologicznego wymiaru bytu, relacji dialogicznych, podwójnego rozumienia transcendencji jako otwarcia drogi do fenomenologii tajemnicy i, wreszcie, filozofii Boga. W ramach tego wykładu - w najogólniejszy sposób ujętego – muszą znaleźć swe miejsce także kwestie dotyczące samego sposobu uprawiania refleksji filozoficznej przez Franka. Chodzi przede wszystkim o metodę myślenia, określaną przez rosyjskiego filozofa mianem monodualizmu antynomicznego, który kulminuje w granicznym doświadczeniu języka jako docta ignorantia oraz w egzystencjalnym doświadczeniu Emmanu-ela ("Boga-z-nami"). Droga myślenia Franka wiedzie zatem od "rzeczywistości" (rzeczowości) do "realności" (jako pra-podstawy: Boga, człowieka, świata) i w tym sensie jest śmiałą filozoficzną próbą wytyczenia drogi wiodącej poprzez świat rzeczy, i poznający go podmiot, do "transcendencji w immanencji": bezpośredniej obecności boskich potencji w świecie (nawiązanie do koncepcji theosis) w konfrontacji z obecnością zasad przeciwnych, "upadłych" (co znajduje swój wyraz w filozofii zła i koncepcji "nadpękniętej wszechjedności"). W ten sposób religijna ontologia staje się teoretyczną (w sensie antycznym: theorίa) podstawą zrozumienia specyfiki wiary religijnej („od wiary filozoficznej do wiary religijnej”). Z jednej strony, proponowanym „kluczem hermeneutycznym” staje się zasada teandryczna ("Bóg-ze-mną" i "ja-z-Bogiem"), która u Franka łączy się z dialogicznym sposobem uprawiania metafizyki wszechjedności. Z drugiej strony, myślenie rosyjskiego filozofa próbuje wyznaczyć specyficzną przestrzeń, w której możliwe byłoby odsłanianie "transcendencji w immanencji".