Powierzchnia i głębia: szkic o cielesności w polskiej romantycznej noweli fantastycznej

Wychodząc od definicji noweli Augusta Wilhelma Schlegla oraz koncepcji fantastyki Tzvetana Todorova, szkic przedstawia trzy romantyczne nowele fantastyczne. Autorka skupia się na reprezentacji ciała i cielesności. Analizowane utwory stanowią próbę zmierzenia się z pooświeceniową optyką materialistyczną oraz redefinicji dualizmu ciała i duszy. Szkic zawiera omówienie trzech modeli ukazywania ciała w omawianym okresie. Pierwszy, obecny w Życiu po śmierci Józefa I. Kraszewskiego, rządzi się logiką groteski oraz ukazuje ciało jako nie tylko przedmiot, ale i medium narracji. Drugi, występujący w Lekarzu magnetycznym Józefa Dzierzkowskiego, wskazuje na fizjonomiczne rozumienie ciała jako znaku, wezwania do interpretacji. W trzecim, zaobserwowanym w Dentyście Henryka Rzewuskiego, obejmuje proces radykalnego zawieszenie dualizmu ciała i duszy - ciało pojmowane jest jako czysta powierzchnia.

Using August Wilhelm Schlegel’s definition of the short story and Tvetan Todorov’s concept of the fantastic, the essay presents three Romantic fantasy short stories. The author focuses on the representation of the body and corporeality. The works analyzed attempt to challenge the post-Enlightenment materialistic perspective and redefine the body and soul dichotomy. The essay discusses three models of presenting the body in the selected short stories. The first model, in Życie po śmierci [Life after Death] by J. I. Kraszewski, follows the logics of the grotesque and presents the body as not only the object, but also the vehicle of narration. The second model, in Lekarz magnetyczny [The Magnetic Doctor] by Józef Dzierzkowski, indicates the physiognomical understanding of the body as a sign, a call for interpretation. The third model, in Dentysta [The Dentist] by Henryk Rzewuski, involves the process of a radical suspension of the body and soul dichotomy: the body is conceived as pure surface.