Jovan Skerlić’s axiological patterns of authorities as paradigms of Serbian culture and literature

Artykuł wskazuje na bezprecedensowe – bo niezwykle trwałe, niepodważalne w Serbii przez wiele dziesięcioleci wieku XX i istotne także dziś – znaczenie opinii wybitnego krytyka literackiego Jovana Skerlicia. Zarówno jego określona horyzontem światopoglądowym (racjonalista, „uczeń Zachodu”) skrajnie negatywna ocena kultury średniowiecznej, jak i wskazane przezeń aksjologiczne wzorce XIX-wiecznych autorytetów jako paradygmatów serbskiej kultury i literatury będą brzemienne w skutki. Podobnie jak na początku XX w., również dziś narzucone mocą autorytetu krytyka poglądy prowadzić będą do zestereotypizowanej waloryzacji już współczesnych kontynuatorów XIX-wiecznych autorytetów, takich jak Dositej Obradović, Vuk Karadžić czy Petar II Petrović Njegoš, oraz przywoływać uproszczoną kategoryzację dominujących nurtów czy typów tradycji w obrębie kultury serbskiej.

This article indicates an incredibly sustainable and indisputable and therefore unprecedented significance of opinions of the prominent literary critic Jovan Skerlić. The significance of his unchallenged opinions was widely recognized in Serbia over many decades of the twentieth century and still remains crucial. Both his extremely negative view on the medieval culture, determined by his worldview horizon (a rationalist, “disciple of the West”), and axiological patterns of the nineteenth-century authorities he pointed to as paradigms of Serbian culture and literature, will have far-reaching consequences. Just as it was at the beginning of the twentieth century, so it will be today – the opinions imposed by the power of the critic’s authority will lead to stereotyped valorisations of already active contemporary continuators of thenineteenth-century authorities such as Dositej Obradović, Vuk Karadžić or Petar II Petrović Njegoš, and at the same time will employ a simplified categorization of dominant currents or types of traditions within Serbian culture.