Hamlet's cerulean eyes : transformative writing in the light of Roman Ingarden's phenomenology of the literary text

For Roman Ingarden, the literary text was a peculiar task for the reader: it called for the concretisation, complementing, defining and filling of the schematic structure of the literary text. While eschewing psychologisation and attempts to speculate about the emotional attitudes of the readers, Ingarden still points to their rich perceptual and cognitive activity lending meanings to the literary work in the process of its reception. He provides almost a catalogue of various reception practices concerning all four layers of the literary work, from the linguistic one up to the level of the represented objects. We will never find out what Ingarden would think about so-called transformative works as a form of contemporary readers’ reception activity. It is, however, worthwhile to apply his concepts to the creative activities of contemporary fandom, as they prove both Ingarden’s acuity and the lasting cognitive and explicatory potential of his works.

Dla Ingardena tekst literacki był swoistym zadaniem dla czytelnika: wymagał odeń konkretyzacji, uzupełniania, dookreślania, wypełniania schematycznej struktury, jaką jest tekst. Wielki polski filozof, odżegnując się od psychologizmu i wszelkich prób spekulacji na temat emocjonalnych nastawień odbiorczych, pisał jednak niemało o bogatej aktywności percepcyjnej i poznawczej czytelników, nadających tekstowi literackiemu znaczenia w procesie jego odbioru. Dostarcza wręcz katalogu rozmaitych praktyk odbiorczych, dokonywanych na wszystkich czterech warstwach tekstu, od językowo-brzmieniowej do poziomu przedmiotów przedstawionych. Nie dowiemy się nigdy, co Roman Ingarden uważałby na temat aktywności odbiorczej współczesnych użytkowników kultury, wyrażającej się w tworzeniu tak zwanych prac przeobrażonych. Warto jednak jego koncepcje przyłożyć do działań kreatywnych współczesnego fandomu, dowodzą one bowiem zarówno przenikliwości filozofa, jak i trwałego potencjału eksplikacyjnego i poznawczego jego prac.