Założenia do Ustawy 2.0 : projektowanie nowego ładu akademickiego w Polsce

In Poland we are working on a modification of higher education system because the current solutions are not satisfactory for Polish education potential, as well as for people engaged in this field and, last but not least, students. Law HEI 2.0 (Ustawa 2.0) is supposed to be the strategic element of change. Polish academics prepared projects to the new regulation and three of them have been chosen. The article is a critical analysis of these proposals and it brings attention to solutions that might improve a situation of Polish higher education and the whole system of education.

W Polsce trwają zaawansowane prace nad przebudową systemu nauki i szkolnictwa wyższego. Powszechne jest przekonanie środowiska akademickiego, ale również opinii społecznej, że istniejące rozwiązania nie wykorzystują w pełni możliwości kadry naukowo-dydaktycznej, studentów i potencjału polskich uczelni. Powszechnie znane są miary słabości, związane chociażby z pozycją uczelni polskich w rankingach międzynarodowych [Wróblewski 2013]. Również efekty edukacyjne, umasowienie kształcenia i niekorzystne zmiany w etosie akademickim napawają niepokojem [Sułkowski 2016]. Naprawy wymaga zatem zarówno poziom ładu systemowego szkolnictwa i nauki (governance), jak i zarządzanie uczelniami wyższymi w Polsce (management) [Antonowicz, Brdulak, Hulicka i in. 2016]. Strategicznym elementem tej zmiany ma być przyjęcie nowej ustawy regulującej system nauki i szkolnictwa wyższego. Na początku 2017 roku odbyły się prezentacje projektów "Założeń do ustawy 2.0", przygotowanych przez zespoły wyłonione w trybie konkursowym w 2016 roku. Rezultaty pracy to trzy koncepcje zmiany ładu legislacyjnego w polskiej nauce i szkolnictwie wyższym. Każdy z trzech projektów ma swoją dominującą logikę, jednak wszystkie próbują odpowiadać na podobne problemy polskiego systemu nauki i kształcenia wyższego, trafnie zidentyfikowane przez zespoły konkursowe na etapie diagnozy. Posługując się metodą porównawczą, pozwolę sobie poddać analizie propozycje Kolegów, zwracając uwagę przede wszystkim na rozwiązania mające poprawić sytuację polskich uczelni i całego systemu szkolnictwa.