Więcej niż jednostki, mniej niż wielości : Ciała po antropocenie

This article argues that speculating about the world after the Anthropocene is inextricably linked to questioning the dominant (Western) modern conceptualiza-tions of the human body as a self-contained entity, separated from its environment. In this context, the author looks closely at two recent performative projects that use Virtual Reality (VR) as a mode of speculative world-building. By generating intense multisensory and cognitive-affective experiences, they create conditions for "exosomatization" (Stiegler), which allows participants to become other entities and experience their own body as a multitude. Analyzing the installation Symbiosis (2020) by the interdisciplinary collective Polymorf, the author points out that the experience problematizes the ways of thinking about relations between humans and more-than-humans dominant in contemporary environmental humanities. Scrutinizing the installation Alienarium 5 (2022) by Dominique Gonzalez-Foerster, he shows that the experience of the body as a multitude requires not only specific “matters of care” (Puig de la Bellacasa), but also new ways of thinking and experiencing time.

Artykuł dowodzi, że spekulacje na temat świata po antropocenie są nierozerwalnie związane z kwestionowaniem dominujących w zachodniej nowożytności konceptualizacji ciała ludzkiego jako bytu mającego nieprzepuszczalne granice, oddzielające organizm od otoczenia. W tym kontekście autor przygląda się dwóm najnowszym projektom performatywnym, które do tworzenia spekulatywnych światów wykorzystują technologię wirtualnej rzeczywistości (VR). Wytwarzając intensywne doświadczenia wielozmysłowe i afektywno-kognitywne, stwarzają one warunki do "egzosomatyzacji" (Stiegler), które pozwalają osobom uczestniczącym wcielić się w inne istoty i doświadczyć własnego ciała jako wielości. Analizując instalację Symbiosis (2020) interdyscyplinarnego kolektywu Polymorf, autor pokazuje, że doświadczenie to problematyzuje dominujące w humanistyce środowiskowej sposoby myślenia o relacjach ludzi i więcej-niż-ludzi. Przyglądając się zaś instalacji Alienarium 5 (2022) Dominique Gonzalez-Foerster, dowodzi, że doświadczenie ciała jako wielości wymaga nie tylko konkretnych „materii troski” (Puig de la Bellacasa), lecz także nowego sposobu myślenia o czasie i doświadczania go.