Longing and Escape? : mentors figure in popular contemporary novels

Artykuł poświecony jest analizie toposu mentora we współczesnych powieściach należących do nurtu literatury popularnej w : "Apokryfie Agłai" Jerzego Sosnowskiego (2001), "Joincie" Janusza Paliwody (2003), "Jestem nudziarą" Moniki Szwai (2003) i w "Pierwszych kotach robaczywkach" Kariny Bonowicz (2013). Wybrane do interpretacji utwory łączy fakt, że ich głównym bohaterem jest nauczyciel polonista, a ich akcja rozgrywa się - co znaczące - po zmianie ustroju w Polsce. Pytanie zadane w tytule służy do rozważenia następujących kwestii: na ile postać mentora jest punktem odniesienia dla rozpoczynających pedagogiczną pracę nauczycieli, a także - co nie mniej istotne - w jakim stopniu ten wzorzec wciąż kształtuje społeczne oczekiwania i stereotypy. Analiza prowadzi do pokazania, w jaki sposób figura mentora ułatwia uchwycenie w omawianych powieściach istotnych cech współczesnej obyczajowości, procesu edukacji oraz transmisji kulturowej.

The article is an analysis of topos of mentor in contemporary popular novels, such as: Aglaja's apocrypha by Jerzy Sosnowski (2001), Joint by Janusz Paliwoda (2003), I am a Bore by Monika Szwaja (2003) and The first cats are wormy by Karina Bonowicz (2013). It presents various antinomies connected with the mentor figure in present times, including theses, hidden in the myth about them, for example involving the age or gender. The texts chosen for the interpretation are connected by the fact that the figure of a teacher is the central protagonist, and that their action takes place - what is sigificant - after the change of the political system in Poland. The question introduced in the title is a result of the reflection on the following issues: how much the mentor figure is the reference point for teachers who are beginning their educational work, and - equally importantly - to what extent it still forms social expectations and stereotypes. The authors of the discussed novels - each in their own way - polemicize the existing pattern of a teacher being a mentor, which on one hand shows the vitality of the cultural strength of the topos, and on the other hand, its slow decline. It also encourages the search for the answer to questions about what replaces it, as well as about social and anthropological dimensions of contemporary times.