Literature as a model of culture

The author of the sketch convinces that literature may be treated as a model of a culture, as both these areas of human activity are subject to the same rules of dynamism and alternation, i.e. replacing worn-out forms by innovative ones. In the history of the Polish culture of the 20th century three types of culture are distinguished: politicized, autotelic, consumerist. The predominance of one of the types listed was connected in Poland with the experiences of the nation, where, after brief moments of freedom, there were long years of bondage or political oppression. The situation changed radically only after 1989, when Poland regained full independence. But it was because of the imitative nature of the cultural changes that in the democratic society of the Polish Third Republic we currently have a surfeit of aesthetical offers with simultaneous vagueness of norms, hierarchy and value, which constitutes a relative characteristic of West European postmodernism.

Autor szkicu przekonuje, że literatura może być traktowana jako model kultury, ponieważ obie te sfery ludzkiej aktywności podlegają tym samym regułom dynamizmu i alternacji, czyli zastępowania form zużytych przez formy innowacyjne. W dziejach kultury polskiej XX wieku wyróżnia się trzy typy kultury: upolitycznioną, autoteliczną, konsumpcyjną. Dominacja jednego z wymienionych typów wiązała się w Polsce z losami narodu, gdzie po krótszych chwilach wolności następowały długie lata niewoli albo opresji politycznych. Sytuacja ta uległa radykalnej zmianie dopiero po 1989 roku, kiedy Polska odzyskała pełną suwerenność. Ale imitacyjny charakter przemian kulturowych spowodował to, że w demokratycznym społeczeństwie III Rzeczypospolitej mamy aktualnie nadmiar ofert estetycznych przy jednoczesnym rozmyciu norm, hierarchii i wartości, co stanowi relewantną cechę zachodnioeuropejskiego postmodernizmu.