Spiski etnoperformans (cz. 2)

The subject of the article are two regional events, a competition and a review of the folklore of Polish Spisz: Spiskie Zwyki and Spiska Watra. They are organized each year, respectively, in winter and summer at the Dunajec Castle in Niedzica and in the Communal Cultural Center in Łapsze Niżne with its seat in Niedzica. The discussed region is a small fragment of a historical land, the main part of which is located on the territory of Slovakia. It was part of the Kingdom of Hungary for hundreds of years, hence its specificity and cultural identity. In the light of the ethnographic research, the analyzed events belong to ethno-performance practices that combine artistic and social aspects. The first is an expression of regional aesthetics and artistry (verbal and musical folklore, dance, regional costume), the second - the ritual nature of events serving identity processes. In the light of the findings, the discussed cases of ethno-performance represent cultural legacy in the mode of heritage. In this sense, they are a form different from the older tradition and can be considered a kind of metacultural practice and metacultural commentary on regional culture.

Przedmiotem artykułu są dwie imprezy regionalne, konkurs i przegląd spiskiego folkloru: Spiskie Zwyki i Spiska Watra. Organizowane są każdego roku - odpowiednio - zimą i latem na Zamku Dunajec w Niedzicy i w Gminnym Ośrodku Kultury w Łapszach Niżnych z siedzibą w Niedzicy. Dyskutowany region jest niewielkim fragmentem krainy historycznej, której główna część znajduje się na terytorium Słowacji. Stanowił przez setki lat część Królestwa Węgier, stąd jego specyfika i odrębność kulturowa. W świetle przeprowadzonych badań etnograficznych analizowane imprezy należą do praktyk typu etnoperformansu, który łączy aspekt artystyczny ze społecznym. Pierwszy jest wyrazem regionalnej estetyki i artyzmu (folklor słowno-muzyczny, taniec, strój regionalny), drugi - rytualnego charakteru imprez służących procesom tożsamościowym. W świetle poczynionych ustaleń omawiane przypadki etnoperformansu reprezentują spuściznę kulturową w trybie dziedzictwa. W tym rozumieniu są formą odmienną od dawniejszej tradycji i można je uznać za rodzaj metakulturowej praktyki oraz metakulturowego komentarza wobec kultury regionalnej.