The action of taking over former German factories and assets of the tobacco Industry in the Upper Silesia Region after World War II

Artykuł przedstawia złożone okoliczności przejmowania poniemieckich fabryk i majątku przemysłu tytoniowego przez Polski Monopol Tytoniowy. Problematyka ta nie doczekała się dotąd jakiegokolwiek opracowania w historiografii. Po zakończeniu II wojny światowej większość zakładów PMT nie przedstawiało najlepszego stanu, znaczna część maszyn i urządzeń była zniszczona, brakowało również surowca tytoniowego. Sporo majątku monopolu Niemcy wywieźli i niestety po wojnie w wielu przypadkach nie udało się ustalić, dokąd on trafił. W 1945 r. proceder przejmowania i wywożenia polskiego mienia kontynuowali Rosjanie. Choć liczba miejscowości, w których PMT zabezpieczył mienie poniemieckie, może wydawać się duża, w większości przejęte maszyny i urządzenia były bardzo wyeksploatowane, a ich przydatność w bieżącej produkcji sukcesywnie się zmniejszała. Trudno jednakże jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy fabryki i maszyny poniemieckie zabezpieczone po wojnie przez PMT zrównoważyły straty wojenne polskiego przemysłu tytoniowego. Największe znaczenie miało przejęcie fabryki papierosów "Aviatic" we Wrocławiu, tym bardziej że już przed wojną prognozowano wzrost zapotrzebowania ludności na papierosy. Z kolei przejęte wyposażenie licznych, najczęściej niewielkich, zakładów tytoniowych porozrzucanych na Ziemiach Odzyskanych nie stanowiło dużej wartości dodanej dla powstającego z ruin polskiego przemysłu tytoniowego.

The article presents the complex circumstances surrounding the takeover of former German factories and assets of the tobacco industry by the Polish Tobacco Monopoly. This issue has not yet received any comprehensive treatment in historiography. After the end of World War II, most of the PMT (Polish Tobacco Monopoly) facilities were not in the best condition; a significant portion of machinery and equipment was destroyed, and there was also a shortage of tobacco raw material. Much of the monopoly's assets were taken by the Germans, and unfortunately, after the war, it was often impossible to determine where they ended up. In 1945, the practice of taking over and exporting Polish property was continued by the Russians. Although the number of locations where PMT secured German property may seem significant, in most cases, the acquired machinery and equipment were heavily worn out, and their usefulness in current production gradually declined. However, it is difficult to unequivocally answer whether the German factories and machinery secured by PMT after the war offset the wartime losses of the Polish tobacco industry. The acquisition of the "Aviatic" cigarette factory in Wrocław was of particular importance, especially since there was already a forecasted increase in the population’s demand for cigarettes before the war. On the other hand, the acquired equipment from numerous, mostly small, tobacco plants scattered across the Recovered Territories did not represent significant added value for the emerging Polish tobacco industry rising from the ruins.