Dogmatic and theoretical aspects of the relationship between the contravention of fraud (artical 121 of the Contravention Code) and the crime of fraud (article 286 § 1 of the Penal Code) : on the controversy regarding the possibility of considering fraud as a so called "split" type

W opracowaniu przeprowadzono analizę wzajemnej relacji zachodzącej pomiędzy znamionami wykroczenia szalbierstwa z art. 121 k.w. oraz przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. Wykazano, że wypracowana w doktrynie i orzecznictwie sądowym wykładni znamion wykroczenia szalbierstwa obejmuje dwa zasadnicze rodzaje zachowań polegających na wyłudzeniu przez sprawcę odpłatnego świadczenia. Pierwszą z nich jest tzw. szalbierstwo oszukańcze, polegające na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez wcześniejsze podjęcie wobec niej zachowań oszukańczych. Ta postać szalbierstwa można uznać za wykroczeniową odmianą przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. Drugą z nich jest tzw. szalbierstwo sytuacyjne polegające na wyłudzeniu świadczenia bez wcześniejszego podjęcia zabiegów oszukańczych wobec innej osoby, ale przy wykorzystaniu sytuacji pozwalającej sprawcy na uzyskanie płatnego świadczenia bez uiszczenia zapłaty. Ta druga postać szalbierstwa nie ma odpowiednika wśród przestępstw uregulowanych w rozdziale XXXV k.k. Brak w obowiązującym systemie ochrony mienia przestępnego odpowiednika wykroczenia tzw. szalbierstwa sytuacyjnego uznano za lukę kryminalizacyjną wymagającą interwencji ustawodawczej. W opracowaniu przedstawiono postulaty de lege ferenda w zakresie zmiany obowiązującej regulacji przestępstwa oszustwa i wykroczenia szalbierstwa tak aby zapewnić spójny prawnokarny system ochrony mienia przed szeroko rozumianymi zachowaniami oszukańczymi.

The study analyses the mutual relationship between the elements of the contraven tion of fraud under Art. 121 of the Contravention Code and the crime of fraud under art. 286 § 1 of the Penal Code. It has been shown that the interpretation of the elements of the contravention of fraud developed in the doctrine and case law includes two basic types of behaviour consisting in the extortion of a paid performance by the per petrator. The first of them consists in causing another person to dispose of property in an unfavourable way by having previously engaged in fraudulent behavior towards that person. This form of contravention of fraud can be considered a contravention variant of the crime of fraud under Article 286 § 1 of the Penal Code. The second one is the so-called situational fraud, which consists in extorting a benefit without first undertaking fraudulent measures against another person, but taking advantage of a situation that allows the perpetrator to obtain a paid benefit without payment. This second form of contravention of fraud has no equivalent among the crimes regulated in Chapter XXXV of the Criminal Code. The lack of an equivalent to the so-called sit uational fraud contravention in the current system of protection of property should be considered a gap in criminalisation. The study presents proposals for amending the current regulation of the crime of fraud and the contravention of fraud.