Konsekwencje obecności globalnych spółek technologicznych i techniki cywilnej na polu walki : kazus Starlink na Ukrainie

Nowoczesne technologie od dekad odgrywają coraz większą rolę we współczesnym świecie. Od ich wpływów nie jest wolne także prawo międzynarodowe, ze szczególnym uwzględnieniem MPHKZ. Niemniej jednak to dopiero działania wojenne w wojnie rosyjsko-ukraińskiej, tak wyraźnie zwracają uwagę, że na naszych oczach być może otwiera się zupełnie nowy rozdział w historii konfliktów zbrojnych. Jak dotychczas bowiem nigdy jeszcze globalne firmy technologiczne, będące podmiotami prywatnymi (m.in. SpaceX, Google, ICEYE, Maxar Technologies), nie odgrywały tak bezpośredniej i istotnej roli w działaniach wojennych i nie wnosiły tak znaczącego wkładu do wysiłku wojennego jednej z wojujących stron. Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jak w świetle MPHKZ należy ocenić udział prywatnych spółek technologicznych w konfliktach zbrojnych i jakie działania wobec nich mogą być legalnie podejmowane przez strony konfliktu. Rozwadze poddane zostanie także, czy i ewentualnie w jaki sposób rosnąca zależność państw od prywatnych korporacji technologicznych i oferowanych przez nie technologii w zakresie m.in. państwowej infrastruktury krytycznej oraz potencjału militarnego może wpłynąć na ewolucję paradygmatu prowadzenia działań zbrojnych w przyszłości oraz czy ugruntowane normy i zasady MPHKZ wymagają redefinicji w związku z tymi zmianami. Zasadnicza część analizy została oparta na kazusie wykorzystania systemu Starlink na Ukrainie, który jak w soczewce skupia najważniejsze problemy, kontrowersje i zagrożenia związane z zaangażowaniem prywatnych spółek technologicznych w sytuacje konfliktów międzynarodowych.

Modern technologies have been playing an increasingly significant role in the contemporary world for decades. This influence extends to international law, especially to the International Humanitarian Law of Armed Conflict (IHL). However, it is the war in Ukraine that has so vividly highlighted the possibility that we are witnessing a completely new chapter in the history of armed conflicts. Until now, global technology companies, being private entities (including SpaceX, Google, ICEYE, Maxar Technologies), have never played such a direct and significant role in military operations nor contributed so significantly to the war effort of one of the warring sides. The aim of this article is to attempt to answer how, in the light of IHL, the participation of private technology companies in armed conflicts should be assessed and what actions can be legally taken against them by the parties to the conflict. Consideration will also be given to whether and how the growing dependence of states on private technology corporations and the technologies they offer, including critical state infrastructure and military potential, might influence the evolution of the paradigm of conducting military operations in the future and whether established norms and principles of IHL require redefinition in light of these changes. The main part of the analysis is based on the case of the use of the Starlink system in Ukraine, which highlights the most important issues, controversies, and threats associated with the involvement of private technology companies in international conflict situations.