Music and musical terms in Bobovius’ "Serai Enderum" (1665, MS Harley 3409)

Artykuł prezentuje wyniki analizy "Serai Enderum" Wojciecha Bobowskiego (British Library, MS Harley 3409) przeprowadzonej pod kątem jego wglądu w siedemnastowieczną muzykę osmańską. Chociaż rękopis opisuje przede wszystkim wewnętrzne funkcjonowanie sułtańskiego pałacu w Konstantynopolu, może posłużyć również jako pomocnicze źródło do badań osmańskiej kultury muzycznej. Bobovius, który przez około 20 lat służył jako muzyk dworski (pod imieniem Ali Ufkī), w "Serai Enderum" nie poświęcił muzyce tak dużo miejsca, jak moglibyśmy się spodziewać. Cennych informacji dostarcza nam jednak pośrednio jego sposób wykorzystania terminologii muzycznej w tekście oraz dobór faktów związanych z edukacją muzyczną i praktyką wykonawczą muzyki osmańsko-tureckiej, które zdecydował się opisać. Niniejsze studium interpretuje MS Harley 3409 zarówno jako źródło muzykologiczne, jak i językoznawcze. Zwraca szczególną uwagę na rolę Boboviusa jako „wielojęzycznego terminologa”, który podjął się przetłumaczenia tureckich terminów muzycznych (i pojęć, które leksykalizują) na język włoski, na potrzeby europejskich czytelników. Glosariusz terminów muzycznych zaczerpniętych z "Serai Enderum", prezentowany w ostatniej części artykułu, zawiera informacje muzykologiczne i lingwistyczne, m.in. porównanie słownictwa ze współczesnymi Bobowskiemu słownikami (Meniński 1680, Molino 1641). Wyniki prezentowanych w artykule badań dowodzą korzyści płynących z wykorzystania analizy językoznawczej tekstów dotyczących muzyki do wzbogacenia naszej wiedzy o historii muzyki tureckiej.

This paper examines Bobovius’ Serai Enderum (British Library, MS Harley 3409), with a focus on its insights into seventeenth-century Ottoman music. While the manuscript primarily describes the inner workings of the sultan’s palace in Constantinople, it can serve as a source for understanding Ottoman musical culture. Although Bobovius, a former court musician (Ali Ufkī), did not extensively detail music in his account, his use of terminology and facts related to musical education and performance provide valuable information. This study explores MS Harley 3409 as both a musicological and a linguistic resource, highlighting Bobovius’ role as a “multilingual terminologist” who translated Ottoman Turkish musical terms (and concepts) into Italian for European readers. By presenting a glossary of musical terms excerpted from Serai Enderum and comparing them with contemporary dictionaries (Meniński 1680, Molino 1641) and musicological information, this research demonstrates the potential of linguistic analysis to enrich the historiography of Turkish music.