"Miłość, co wprawia w ruch słońce i gwiazdy...", albo italianistyka jako narzędzie pomocnicze komparatystyki literackiej

Złożony z pięciu fragmentów szkic poświęcony jest roli i znaczeniu kompetencji italianistycznych w warsztacie komparatystycznym. Rozpiętość italotematycznych badań porównawczych wskazują, kolejno, refleksja nad tradycją podróży włoskiej (obejmująca problematykę intertekstualności, promieniowania wzorców literackich i artystycznych, zagadnienie "mitu Italii" i italianizmu w różnych epokach literackich), ze szczególnym uwzględnieniem włoskich wątków pisarstwa Stanisława Vincenza, następnie rozważania dotyczące genologii (tradycja sonetu i oktawy w literaturze polskiej) i przekładu jako obszarów wzajemnego oddziaływania literatur (w tym polskiej jako przyjmującej włoskie modele literackie, przypadek Juliusza Słowackiego, oraz oddziałującej na piśmiennictwo włoskie, przypadek Wisławy Szymborskiej). Odrębnym sygnalizowanym wątkiem jest zagadnienie recepcji Dantego w polskiej (i europejskiej) tradycji kulturowej (petrarkizm Felicjana Faleńskiego; fascynacje polskich romantyków Boską komedią). Ilustracją szczególnego, emocjonalnego i intelektualnego stosunku polskich literatów do dzieła Dantego jest krótka refleksja nad specyfiką lectio Dantis Stanisława Vincenza i Jarosława Mikołajewskiego). W komparatystyce Boska komedia Dantego okazuje się jednym z podstawowych punktów odniesienia wszelkiej refleksji nad literaturą europejską.

Abbracciando la questione dell’utilità dell’italianistica nello studio comparato delle lettere, l’osservazione riguarda il problema dell’irradiarsi della cultura italiana nella civiltà europea attraverso temi e immagini comuni, la sua funzione ispiratrice per il corpus transnazionale di generi e di modelli artistici, e infine, l’intervento si riferisce anche al significato della letteratura e dell’arte italiana per la memoria culturale contemporanea, in particolare quella polacca, anch’essa ispirata da Dante.

The main purpose of the essay is to discuss the importance of the knowledge of Italian literature and culture for any studies in comparative literature. Firstly, the text shortly presents various directions of the development of the ‘Italianate fashion’ (travelogues etc). Furthermore, it describes ‘intellectual interferences’ between Italy and other countries, such as extension of petrarchism or the reception of the "Divine Comedy", illustrated with two Polish "lectiones Dantis".