"Bajki" Marii z Kossaków Pawlikowskiej : utwory zaniechane?

Utwory prozatorskie Marii (Lilki) Pawlikowskiej, pochodzące z 1922 roku, do tej pory nieznane czytelnikom, zachowały się w Archiwum Rodziny Pawlikowskich w wersji rękopiśmiennej, jak również częściowo w maszynopisie. Tytuły, nieobecne w zestawieniach bibliograficznych utworów poetki, m.in. Bajka o strachu na wróble, Bajka o dziewczynie, która nie miała zmysłu rzeczywistości skłaniają badacza przede wszystkim do postawienia pytań natury genologicznej. Poetycka opisowość, modernistyczna baśniowość zachowanych wśród archiwaliów tekstów są spójne z dziełem lirycznym Pawlikowskiej, jednak epickość, elementy makabry oraz groteskowość rodzą pytania o usytuowanie ich w jej dorobku. Czy są to formy i treści, które dały początek np. prozie poetyckiej, czy należy je odczytywać jedynie jako teksty będące próbą stylu. Kwestią podstawową jest jednak pytanie o miejsce "utworów zaniechanych" w dorobku twórczym Marii Pawlikowskiej. Potencjalny edytor Bajek staje zarówno wobec problemu zasadności ich udostępnienia czytelnikom oraz ewentualnego wyboru podstawy druku. Autografy poetki, zawarte w notatniku, dopełnione zostały w dwóch przypadkach odpisem maszynowym, sporządzonym przez Jana Gwalberta Henryka Pawlikowskiego. Istotnym i pociągającym za sobą liczne konsekwencje zagadnieniem jest wybór modelu edycji, jaki należałoby przyjąć wobec tego typu utworów.

Prose works by Maria (Lilka) Pawlikowska from 1922, which have been up till now unknown to readers, were preserved in the Archives of Pawlikowski Family as manuscripts, and partly as typescripts as well. The titles, absent from bibliographic lists of the poet's works, such as Bajka o strachu na wróble, Bajka o dziewczynie, która nie miała zmysłu rzeczywistości, in the first place make a scholar ask questions of genelogical nature. The poetic descriptive nature, as well as modernist fairy tale character of the texts found in the archives are coherent with Pawlikowska's lyrical achievements, yet the epicness, elements of macabre and grotesque, raise questions concerning their position within the whole of her accomplishments. Are they forms and contents which contributed, for instance, to poetic prose, or should they be interpreted only as texts which are merely an exercise in style? An issue of primary importance, however, is the position of "abandoned works" within the creative accomplishments of Maria Pawlikowska. A potential editor of Fairy tales faces both the problem of whether the works should be made available to readers, as well as the problem of selecting the basis for printing. The poet's autographs, included in her notebook, were in two cases supplemented with a typescript by Jan Gwalbert Henryk Pawlikowski. An important issue with numerous consequences is the selection of the model of edition which should be adopted in the case of such compositions.