Theatre and Church

Historia Kościoła katolickiego w Polsce po 1945 roku jest niesłychanie złożona, jedno jednak jest niezmienne: Kościół zawsze zajmował wyjątkową pozycję w życiu publicznym. Występował i uznawany był jako reprezentant wartości "uniwersalnych" i "narodowych". Jako "szaniec polskiej kultury". Jako instytucja "stojąca na straży polskiej tożsamości". Jako mediator pomiędzy społeczeństwem a władzą. Jako ważny gracz w życiu politycznym. Ta wyjątkowa, wielowymiarowa pozycja decyduje o niezwykle rozległym wpływie Kościoła na życie publiczne. Jest to wpływ jawny, widoczny na poziomie instytucjonalnym i prawnym, w postaci określonych ingerencji i regulacji, które stają się przedmiotem otwartego społecznego dialogu. Ale ten wpływ ma także charakter ukryty, podskórny: przejawia się w milczącym uznaniu wyjątkowej pozycji Kościoła w życiu narodu i jednostki, poprzez respektowanie reprezentowanych przez religię katolicką wartości, uznanych za niepodważalne. Chcielibyśmy spojrzeć na relacje polskiego teatru i Kościoła po 1945 roku na tle zmieniającego się pejzażu społecznego i politycznego, biorąc pod uwagę tę rozległą sieć zależności i przepływów. Od momentów, w których krzyżowały się - w sposób harmonijny bądź konfliktowy - interesy instytucji teatru i instytucji Kościoła. Poprzez prace artystyczne i wydarzenia, w których wpływ Kościoła, religii i wiary na życie publiczne stawał się przedmiotem teatralnej dyskusji. Do miejsc, gdzie można mówić o wpływie katolickiej aksjologii na kształt podglebia życia teatralnego, w wymiarze zarówno poszczególnych dzieł, jak i relacji pomiędzy sceną a widownią - wpływie widocznym często dopiero przy spojrzeniu "z ukosa". Przykładów tak rozumianych relacji teatru i Kościoła dostarcza garściami historia. A jednak nie powstała dotąd praca, która te relacje uczyniłaby przedmiotem pierwszoplanowego namysłu. Czy wobec tego przesadą będzie stwierdzenie, że nie znamy i nie rozumiemy historii polskiego powojennego teatru?