Poza formą miasta idealnego : przeobrażenia nowohuckich materialności

Artykuł jest próbą ukazania pierwszych lat budowy Nowej Huty, uobecnionych w tekstach literackich i dokumentalnych, w perspektywie awangardowego gestu zacierania śladów przeszłości i budowania zupełnie nowego początku. Drugim, nie mniej istotnym celem tekstu jest wskazanie, w jaki sposób Nową Hutę, wzorcowe miasto socjalistycznych wizji, organizowała dialektyka materii i dematerializacji, rządząca zarówno retoryką planów architektonicznych, jak i podejściem do ludzkiej, a zwłaszcza kobiecej cielesności. W tekście jego autorka łączy projektowane na architekturę utopijnego miasta idealne (a zatem niematerialne) sensy ideologiczne czyniące z materii przejrzysty język znaczeń z socjalistycznym podejściem do ciała jako precyzyjnie ukształtowanej formy, dyscyplinującej biologiczne, materialne właściwości. Przedstawia również kilka prób cielesnego nieposłuszeństwa wobec dyktatu formy oraz eksponuje rozziew między postulatywnymi planami budowy a realną codziennością, uwikłaną w materialność architektury i biologiczność ciała

The article shows literary and documentary presentations of the first years of building Nowa Huta in the context of the avant-garde gesture of blurring the traces of the past and attempting at establishing a completely new beginning. Another equally important goal is to show how Nowa Huta, a model city of socialist visions, was organized by the dialectic of materialization and dematerialization which governed both the rhetoric of architectural visions and descriptions of human - especially women’s - corporeality. The author combines idealized (and therefore immaterial) approach whose ideological senses are projected onto the architecture of a utopian city with the socialistic approach to the body as a precisely shaped form whose biological and generally material qualities are disciplined. The author describes a few attempts of bodily disobedience to the dictate of the form, exposing the gap between postulated construction plans and the reality of everyday life entangled in the materiality of architecture and the biological nature of the body.