Akcenty nad nicością i prochem : Zbigniew Herbert - poezja jako habituacja

The subject of my article is a reconstruction of Zbigniew Herbert’s value system. For this reason, I analyse his poems from an aesthetical and ethical perspective. Is it possible that the poetic imagination not only reflects a point of view, but also forms moral attitudes? It can be inquired whether besides being an obligation towards imagination, the duty of poets and poetry may as well be a kind of habituation, or the formation of "value tables", or Aristotelian practising of good habits and patterns. Can Herbertian "taste" become an aesthetical version of conscience when an ethical perspective is replaced by an aesthetic one? Can it be used as weapons against the banality and triviality of evil? My analysis is supplemented with a comparison of Herbert’s stand to Calderon de la Barca’s and Joseph Conrad’s positions.

Tematem artykułu jest próba rekonstrukcji systemu wartości odczytanego z poezji Zbigniewa Herberta w planie estetycznym i etycznym. Czy wyobraźnia poetycka może być nie tylko sposobem widzenia i odczuwania świata, ale i narzędziem moralizowania bądź formowania postaw? Zastanawiając się, czym jest powinność poezji i poety, poza powinnością wobec wyobraźni, można postawić pytanie, czy poezja może być habituacją, kształtowaniem tablic wartości, Arystotelesowskim ćwiczeniem się w dobrych nawykach i wzorcach. Kiedy plan etyczny ustępuje miejsca płaszczyźnie estetycznej, czy możemy powiedzieć, że Herbertowski smak staje się estetycznym odpowiednikiem sumienia? Może być bronią w walce z banalnością, trywialnością zła? Porównanie stanowiska Herberta z Calderonem de la Barca i Josephem Conradem uzupełnia analizę.