"Civitas Nostra Cracoviensis" : szkic do polityki miejskiej Kazimierza Wielkiego (część I)

Polityka miejska Kazimierza Wielkiego (1333-1370) nie była dotąd przedmiotem większego zainteresowania wśród historyków. W niniejszym artykule autor podjął się podsumowania wiedzy na temat stosunku króla Kazimierza do Krakowa, największego i zarazem najważniejszego ośrodka miejskiego w historycznym Królestwie Polskim. W pierwszej części omówiona została „krakowska” polityka miejska Władysława Łokietka, ojca Kazimierza Wielkiego. Autor przedstawił kwestię udziału miasta w objęciu władzy przez Łokietka w Małopolsce 1306 r., wpływ buntu wójta Alberta na przemiany ustrojowe w mieście oraz przywileje Łokietka dla Krakowa. W dalszej kolejności analizie źródłoznawczej poddał pierwszy etap budowy krakowskiego trójmiasta (lokacja Kazimierza, rozgraniczenie praw Starego i Nowego Miasta Krakowa na Okole). Szczegółowo zreferował także treść najstarszych zachowanych wilkierzy krakowskich z lat 1336 i 1342, potwierdzonych osobnymi dokumentami przez Kazimierza Wielkiego, oraz ich znaczenie dla ewolucji ustroju miasta. W części drugiej niniejszego studium pomieszczone zostały: charakterystyka Mikołaja Wierzynka starszego, bliskiego współpracownika króla i promotora spraw miejskich na dworze monarszym; kwestia wystąpienia mieszczan krakowskich jako gwaranta postanowień pokojowych z Zakonem Krzyżackim w 1343 r.; omówienie przywilejów handlowych króla Kazimierza dla Krakowa z lat 1344 i 1354, mocą których monarcha zagwarantował kupcom krakowskim naczelną pozycję nie tylko w krajowym obrocie towarowym, ale także międzynarodowym, oraz tzw. wielkiego przywileju dla Krakowa z 1358 r.; zagadnienia związanie z udziałem władz Krakowa w fundacji Uniwersytetu w 1364 r., wreszcie omówienie sporu miasta z wielkorządcą krakowskim Bodzętą. Kończąc swoje rozważania, autor podkreślił, że po śmierci Kazimierza krakowska elita władzy zyskała mocnego sprzymierzeńca w osobie nowego monarchy, który dążąc do zmiany zasad sukcesji w Królestwie Polskim, czynił poważne starania, aby uzyskać w tym względzie poparcie mieszczaństwa.

The article sums up our knowledge about the attitude of king Kazimierz Wielki towards the city of Kraków, as the biggest and most important municipal center in the Kingdom of Poland.