"Papieskie sanktuarium Maryjne" w Zakopanem-Krzeptówkach : narracja mityczna, jej twórca i jej bohater

Prezentowany w artykule projekt badawczy dotyczy Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Zakopanem - Krzeptówki, rozumianej jako przestrzeń sakralna, do której przypisano pewną treść stanowiącą element większej opowieści. Próbowałyśmy zrekonstruować ten mit i zbadałyśmy mechanizm, dzięki któremu powstał i został przetworzony. Badamy również rzeczywisty przedmiot kultu praktykowanego w sanktuarium i rolę tego miejsca w kontekstach lokalnych, narodowych i kosmicznych. W pierwszej części artykułu zastanawiamy się, jak seria zbiegów okoliczności zmieniła się w mityczną narrację z trzema głównymi bohaterami: Papieżem Janem Pawłem II, Matką Bożą Fatimską i Mirosławem Drozdkiem, opiekunem sanktuarium. Mit ten jest matrycą zarówno dla synchronicznej rzeczywistości świątyni (jej przestrzeni), jak i dla jej diachronii (opowieści o jej powstaniu, jak również ważnych wydarzeń i rocznych uroczystości odbywających się w sanktuarium). Prezentujemy analizę przestrzeni sanktuarium i jej ikonosfery w drugiej części artykułu. Znaczenie sanktuarium jako ośrodka lokalnego opiera się nie tylko na osobie Papieża: Polaka i górala, ale także krzyża na Giewoncie, który łatwo zauważyć z Krzeptówek. Jego replikę można znaleźć w sanktuarium. Bliskość Giewontu, repliki krzyża i pomnika papieża sprawia wrażenie centralnego miejsca przestrzeni sanktuarium nie tylko dla Polski, ale i dla całego świata; duchowa walka o życie papieża na Krzeptówkach wyłania się tutaj jako konflikt między dobrem a złem. Ten problem jest analizowany w trzeciej części artykułu. Opowieść o Krzeptówkach, którą próbowałyśmy zrekonstruować, wciąż się zmienia: elementy „papieskie” w sanktuarium nabierają nowych znaczeń; jego sfera ikonograficzna jest wzbogacana o nowe obiekty. Co stanie się w sanktuarium na rozpoczęcie procesu kanonizacyjnego kuratora Krzeptówek? Dalszy rozwój zrekonstruowanego mitu będzie wymagał dalszych badań.

The research project presented in the article concerns the Sanctuary of Our Lady of Fatima in Zakopane - Krzeptówki, understood as a sacred space to which there has been ascribed a certain contents that constitutes an element within a larger tale. We have attempted at reconstructing this myth and investigated the mechanism through which it originated and was processed. We also examine the actual object of the cult practiced at the sanctuary and the role of this site in local, national, and cosmic contexts. In the first part of the article we reflect on how, somewhere between history and legend, a series of coincidences have changed into a mythical narration featuring the following three main characters: Pope John Paul II, Our Lady of Fatima, and Mirosław Drozdek, the sanctuary custodian. This myth is a canvas both for the sanctuary's synchronic reality (its space) and its diachrony (the story of how it originated, as well as important events and annual celebrations taking place at the sanctuary). We present the analysis of the sanctuary's space and its iconosphere in the second part of the article. The significance of the sanctuary as the local center is based not only on the person of the Pope - a Pole and a highlander, but also on the Giewont mountain, which is easily noticeable from Krzeptówki, and in particular, on the cross located on its top. A replica of this cross can be found in the sanctuary. The proximity of Giewont, the replica of the cross, and the monument of the pope creates an impression of the centrality of the sanctuary's space not only for Poland, but also for the whole world; the spiritual fight for the pope's life conducted in Krzeptówki emerges here as a conflict between good and evil. This issue is analyzed in the third part of the article. The tale of Krzeptowki, which we have tried to reconstruct, is still changing: the "papal" elements in the sanctuary are acquiring new meanings; its iconographic sphere is being enriched with new objects. What will happen at the sanctuary on the opening of the canonization process of the Krzeptówki custodian? The further development of the myth we have reconstructed will necessitate further research.