More than words : literature as a form of existence

Składające się na książkę eseje poświęcone pięciu wybitym współczesnym polskim pisarzom - Witoldowi Gombrowiczowi, Tadeuszowi Różewiczowi, Mironowi Białoszewskiemu, Rafałowi Wojaczkowi i Marcinowi Świetlickiemu - łączy problematyka relacji między rzeczywistością empiryczną i tekstową, ujęta w perspektywie doświadczenia podmiotowego. Omawiani w pracy autorzy nie zmierzają jednak do stworzeniu mocnego „ja” tekstowego czy empiryczno-tekstowego, mogącego pełnić funkcję stabilnego podmiotu dyskursu lub ośrodka organizującego egzystencjalne doświadczenie. Ich tożsamościowe kreacje przyjmują z reguły formę „osłabioną”, która nie daje się zdefiniować za pomocą kategorii pozytywnych i podważa ontologiczną oraz epistemologiczną autonomię, integralność i samoprzejrzystość podmiotu. "Więcej niż słowa" to także, a może przede wszystki, pochwała interpretacji jako praktyki, w której odzwierciedlenie znajduje przyświecająca wszystkim bohaterom moich rozważań wiara w to, że literatura ma ścisły związek z naszą egzystencją i że często staje się uprzywilejowaną, a nawet jedyną możliwą formą autentycznego istnienia, nawet jeśli jest to forma negatywna, ontologiczne osłabiona i pozornie wyzbyta znaczenia w kontekście życiowej pragmatyki. Ostatecznie jednak - nawet w najbardziej inwersyjnych wcieleniach - analizowane w książce modele literackiej autokreacji okazują się próbą ocalenia tego, co w porządku życia ulega nieuchronnej zatracie, a co ocaleć może jedynie w porządku twórczości.

Essays included in this book focus on five outstanding contemporary Polish writers: Witold Gombrowicz, Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Rafał Wojaczek, and Marcin Świetlicki. What all these texts have in common is the problem of relations between the empirical and textual realities approached in the perspective of a subjective experience. The authors discussed do not aim at creating a strong textual or empirical-textual "self", which could serve as a stable subject of discourse or a centre that would organise existential experience. Their identity creations usually take a "weakened" form, which cannot be defined by means of positive categories and undermines the ontological and epistemological autonomy, integrity and self-transparency of the subject. "More than Words" praises interpretation as a practice that reflects the belief that literature is closely related to our existence and often becomes the privileged or even the only possible form of authentic existence, even if it is a negative form, ontologically weakened and apparently devoid of meaning in the context of the pragmatism of life. Ultimately, however, even in the most inverted incarnations, the models of literary self-creation analysed in the book turn out to be an attempt to save what is inevitably lost in the order of life, and what can only be saved in the order of creation.